Nu de gemeentelijke fusie tussen Alphen, Boskoop en Rijnwoude ruim een half jaar onderweg is zien we de eerste haarscheurtjes ontstaan in het roestvrijstalen zelfvertrouwen waarmee onze lokale bestuurders onder aanvoering van de machtigste man van Alphen op weg zijn naar hun “brave new world”; waar een excellerend bestuur zich ontfermt over de noden van de inwoners van de nieuwe Groene Hart Gemeente.
Vrijwillig
Om een misverstand uit de weg te ruimen: De fusie komt niet vrijwillig tot stand. Ergens in het systeem is de gedachte ontstaan dat een gemeente pas goed bestuurd wordt als de burgemeester de onderkoning over honderdduizend onderdanen speelt. Ook voor de ambtelijke dienst staat het leuk op hun CV, waarnaast zij zelfs automatisch een salarisverhoging krijgen. De mantra dat groot geweldig is werd omarmd door de gouveneur van Zuid-Holland. Het was voor de gemeentes kiezen of kabelen: U fuseert zelf of ik kom u fuseren! De gemeenteraden maakten de vlucht naar voren en besloten hun toekomst in handen te leggen van een lokale stuurgroep.
De fusie wordt een koude douche voor de notabelen van de kern Alphen, die op voldoende afstand van de echte grote stad leven om te denken dat ze een prominente rol in de wereldgeschiedenis speelden. De nieuwe gemeente met zeven plattelandskernen en de dorpskern Alphen maakt dan ineens pijnlijk duidelijk waar ze werkelijk staan: Een slaapstad op comfortabele reisafstand van de grote economische centra. Wèg wereldstad, tabee imago, nooit worden opgenomen in het rijtje Amsterdam, Parijs, New York, maar niet verder komen dan Veenendaal, Oss en Emmen. Alphen realiseert zich ineens dat zij de kleingeschapen bodybuilder is, die in de sauna met een handdoek om de gespierde heupen stoer zijn schroom verbergt.
Vrijblijvend
De bestuurderen van uw nieuwe gemeente zitten er maar mooi mee. Hoe vorm je nu een nieuwe gemeente, waarvan het overgrote gedeelte agrarisch of natuurgebied is, met één kern die haar onterechte grootstedelijke ambities moet laten varen èn in de onkennende fase verkeert? De stuurgroep lost het op door stapels papier te produceren die om die hete brei heendraaien, maar bouwt nergens een concreet fundament voor de nieuwe gemeente. Na hun de zondvloed; de nieuwe gemeente mag het oplossen.
Het enige concrete besluit waar de notabelen niet omheen kunnen is het bepalen van een nieuwe naam. Prompt organiseren ze een referendum en laten ze een naamgevingsbureau een schaamlap weven. Het is een verantwoordelijkheid die je als politicus natuurlijk niet zelf gaat nemen: Voor je het weet kies je verkeerd en kan je je glimmend gepoetste carrière verder wel vergeten.
Waterhoofd
Abstracte vergezichten worden meestal geschilderd door mensen die zelf ook niet weten hoe ze de zaken concreet moeten maken. Er is nog onthutsend weinig duidelijk over de gemeente na de fusie. Vastgesteld is wèl dat de belastingen in Alphen gaan stijgen, in Boskoop gaan dalen (eerst zien, dan geloven) en in Rijnwoude gelijk blijven. We weten ook dat er niet bezuinigd gaat worden op het ambtelijk apparaat. Het kan maar vast zijn afgesproken.Waar overal ter wereld organisaties in steeds kleinere units gaan werken ontstaat in uw gemeente een kind met een waterhoofd met als enig excuus dat het in vergelijkbare gemeentes “nog erger is”.
Of er een toekomst voor de nieuwe gemeente is valt nog te bezien. Tegenstanders van de fusie krijgen hulp uit onverwachte hoek: De regering geeft inmiddels aan niets te voelen voor de (af)gedwongen fusie tussen de hertogdommen Gouda en Wadinxveen ten zuiden van het Groot-Alphense Rijk. Het resultaat van de samenvoeging van Alphen, Boskoop en Rijnwoude hangt af van de snelheid waarmee Alphen uit de ontkennende in de berustende fase terecht komt en of de stuurgroep in staat is om met een toekomstvast plan te komen, dat meer biedt dan een baangarantie voor ambtenaren. Dat wordt de volgende cultuurschok. We gaan het meemaken.
