Leve de zetelklever!

U kent ze wel: Politici die niet weten dat het tijd is om op te stappen. Je vind ze bij alle partijen en in alle lagen van het politieke leven. Ik noem u twee situaties waarin een politicus zijn biezen dient te pakken. De eerste is de meest eervolle en leidt uiteindelijk tot grote roem: Het nemen van verantwoordelijkheid. De tweede is de politicus die vanuit zijn wereldbeeld verkeerde besluiten neemt en daarmee de samenleving opscheept met compleet kansloze investeringen.

Aleid Wolfsen

Een politicus die verantwoordelijkheid neemt voor een fout in het bestuursapparaat toont aan dat hij een goede morele inschatting maakt van de verantwoordelijkheid van bestuurders. Zo zou Aleid Wolfsen tot grote hoogste stijgen als hij na de blunderpartij van zijn ambtenaren had gezegd: “Ik neem mijn verantwoordelijkheid en maak plaats voor een ander.” Nu wringt hij zich publiekelijk in allerlei bochten. Dat beschadigt het ambt en hindert het college om zijn gemeente goed te besturen. Daarmee maakt Wolfson zich van gewaardeerd bestuurder tot flapdrol. En daar heeft geen oppositiepartij iets aan hoeven doen.

Marnix Norder

Een politicus die visionair is maakt het al een stuk lastiger. Hij heeft een missie in dit leven die onze beperkte visie overstijgt, vindt hij. Dit type politici veroorzaken gedrochten als de HSL tussen Amsterdam en Rotterdam of, om het lokaal te houden, de RijnGouwelijn.  De gedachte aan een maakbare wereld bracht Marnix Norder tot het afdwingen van dit kansloze project waarmee hij als gedeputeerde de samenleving opzadelde met een rekening van meer dan 250 miljoen Euro.

Adri Duivesteijn

Voor de eerste spade in de grond stond vertrok Norder naar Den Haag, waar hij als wethouder in de illustere voetsporen van zijn grote voorganger en kampioen-zetelklever Adri Duivesteijn trad. Duivesteijn, die dertig jaar terug al op eigen kracht de gemeente Den Haag met een even kansloos stadhuis de artikel-12 status van armoedige gemeentes bezorgde en sindsdien in zijn eigen kerstpakket woont. Momenteel wethouder van een grote groeikern: voor deze categorie is zetelkleven zeer lucratief.

Wilma Verver

Er is nog een derde zetelklever. Dit is de politicus die zijn/haar eigen incompetentie niet inziet, en in haar megalomane waanzin het openbaar bestuur beschadigt. De burgemeester van Schiedam is daar een schrijnend voorbeeld van. Het is ook de moeilijkste zetelklever, omdat hij zelf niet doorheeft dat hij de verkeerde man op de verkeerde plaats is. Ik weet dat de Schiedamse raad veel moeite heeft gedaan om haar haar eigen verantwoordelijkheid te laten nemen. Het is zeer spijtig dat dat niet is gelukt. Het heeft geleid tot veel maatschappelijke schade en vooral tot een zeer beschadigd vertrouwen van de burger in de politieke ambtsdragers.

Risico van het vak

Dat politici schade oplopen is niet erg. Verantwoordelijkheid is geen schuld. Politici die hun verantwoordelijkheid niet nemen deugen niet voor hun functie. Zij dienen op te stappen of in het meest extreme geval door de volksvertegenwoordiging tot opstappen worden gedwongen. Er ligt een taak voor iedereen die zich democratisch verkozen voelt.

Hard werken, sober leven

Europese bestuurders hangen met hun nagels aan de rand van het ravijn van onze welvaart. Doordat onze leiders de afgelopen twintig jaar geen dappere keuzes maakten en van verkiezing naar verkiezing de burgers stroop smeerden om wèèr in de gunst te mogen vallen staan we nu aan de vooravond van een eeuw waarin onze welvaart gaat verdwijnen.

Waar komt onze rijkdom vandaan?

Het is zo eenvoudig als het klinkt: Wij zijn rijk omdat iemand anders arm is. In een rechtvaardige wereld zou een Tv-toestel 100 keer duurder zijn dan wat u er nu voor betaalt. De enige reden dat u een TV heeft is dat er in Taiwan iemand bereid is voor minder dan één dollar per toestel uw TV in elkaar te schroeven.

Kennis is macht

Door de moderne communicatiemiddelen komt kennis breder beschikbaar voor meer mensen. Daarnaast delen de kennisdragers hun kennis graag met lage lonenlanden, omdat ze dan meer kunnen verdienen aan de westerse consument. Daardoor devalueert de waarde van kennis in hoog tempo.

Chinezen zijn slim

Chinezen zijn net zo slim als wij en omdat hun overheid investeert in de ontwikkeling van die slimmigheid kunnen ze in hoog tempo net zoveel presteren als wij. Laten we ons voorlopig maar gelukkig prijzen dat in Afrika niemand investeert in onderwijs, anders hebben we binnen twee decennia ook nog eens een paar miljoen hoog opgeleide Afrikanen om mee te concurreren.

Hoe borgen wij onze welvaart?

De berekening is eenvoudig: Een Nederlander voegt net zoveel waarde toe aan de economie als een Chinees. Hij kost evenwel meer dan 50 keer meer dan die Chinees. Die wedstrijd gaan we niet winnen met onze 32-urige werkweek en pensioen op 65. We moeten simpelweg meer en slimmer gaan werken.

Naar een duurzame samenleving

Dat hardere werken is nog niet genoeg. Daarnaast moeten we constant kennis ontwikkelen om de competitie voor te blijven. We zullen ook onze overmatige consumptiedrang moeten beperken, waardoor de handelsstromen meer in evenwicht gaan komen. De ketens van dienstverlening die we inmiddels hebben opgetuigd moeten worden afgebroken en distributie moet zich gaan beperken tot de kern. De producten die u gebruikt moeten in dienst staan van uw arbeidsproductiviteit.

Op weg naar een andere bevrediging

De ommekeer die ik hier in 400 woorden beschrijf is een complexe. Hij vraagt vergroting van ons bewustzijn en doet een beroep op onze mogelijkheden om onze bevrediging langs andere wegen te zoeken dan via materiële masturbatie. Ik heb gelukkig één troefkaart in mijn mouw: Als we het niet doen zijn onze kleinkinderen over 100 jaar net zo arm als de rest van de wereld; als we de juiste weg vinden is de rest van de wereld over 100 jaar net zo welvarend als wij.

Een moord is nooit politiek

Om even duidelijk te maken waar ik sta: Geert Wilders is de splijtzwam in onze samenleving, die door zijn manier van communiceren mensen tegen elkaar opzet. Hij is respectloos naar groepen in de samenleving en zijn teksten geven aanleiding tot het innemen van ferme standpunten.

Wilders probeert onze beschaving terug te werpen naar de tijd van de vroege middeleeuwen. Ik heb niets met de wijze waarop hij de publieke ruimte inneemt met zijn xenofobe kijk op de wereld en ben de laatste die zijn standpunten gaat verdedigen.

Toch heb ik moeite met types die de moordpartij in Noorwegen koppelen aan de belangstelling van de dader voor het gedachtegoed van Wilders. Het zijn columnisten, polemisten en opiniemakers die naarstig op zoek zijn naar een aanleiding om het geperoxideerde ressentiment aan de schandpaal te nagelen. We zien ze in het journaal, lezen hun gemekker in de kranten en worden via de Sociale Media lastig gevallen met hun pseudowetenschappelijke kleinburgerlijkheid. Hun stellingen zijn opportunistisch en ongepast.

Meten met twee maten

De verleiding om Wilders verantwoordelijk te houden is groot. Waar Wilders zich nu, terecht, distantieert van meneer B. heeft hij in het verleden bij gewelddadige acties onmiddellijk de complete islamitische wereld ter verantwoording geroepen voor het gedrag van mensen die handelden uit naam van “een achterlijke godsdienst”

Dat is voor hem geen ongewone houding: Hij is tenslotte een Partij Voor zijn Vrijheid, niet die van anderen. De opiniemakers laten zich meeslepen in een spel waar ze Wilders de regels laten bepalen. Dat is “een beetje dom”. Zij legitimeren daarmee de huil- en scheldpartijen van Wilders en dragen ongewild bij aan de polarisatie in onze samenleving. Zij lopen vrolijk een stukje met hem op naar zijn donkere middeleeuwen. Zij zijn geen geblondeerde haar beter.

Wilders in ons democratisch model

Wilders probeert via legitieme kanalen zijn doel (het beschermen van de staat Israël) te bereiken. Dat hij dat handig doet en daarbij de rust van onze kabbelende samenleving stoort, is onderdeel van ons democratische systeem.

Beroemde voorgangers als Hadjememaar, Boer Koekoek en Drs. Janmaat tonen aan dat dit type cabareteske deelnemers aan ons democratisch dispuut de feestvreugde tijdelijk verhoogt en de gevestigde orde dwingt zich weer eens te richten op de mening van de man in de straat. Ze hebben een rol en die spelen ze met verve.

Net als “de doctorandus” in de jaren tachtig is ook Geert het slachtoffer van zijn eigen ferme uitspraken. Zijn woorden worden door zijn volgers vaak op eigen wijze geïnterpreteerd. Het is niet de eerste keer dat een extreme politieke mening omslaat in een gewelddadige inquisitie. Maar dat is in een liberale samenleving altijd de verantwoordelijkheid van de dader.

Wie moord doet niet meer mee

Meneer B. uit Noorwegen stelt zichzelf boven de wet. Hij meent dat het vermoorden van anderen tot zijn prerogatief behoort en dat dit een bijdrage levert aan het bereiken van zijn ideale samenleving. Dat is, hoe vreemd het ook klinkt, een eenvoudig juridisch feit.

Het is aan de rechter om vast te stellen of meneer B. iemand heeft vermoord en hem daarna voor dat feit te veroordelen. De reden waarom meneer B. iemand vermoordt is een juridisch onbelangrijk feit, anders dan wanneer hij er een persoonlijke relatie mee heeft. De nu bekende feiten wijzen erop dat dat niet zo is.

Het is dus eigenlijk een simpele rechtszaak. Dit was geen crime passionel, geen impulsieve minnaar, maar een meneer die zijn actie had voorbereid en die mijns inziens de kans loopt om te worden veroordeeld voor minimaal één moord, waarop in Noorwegen 22 jaar gevangenisstraf staat.

Dat hij zich beroept op het gedachtegoed van Wilders is evenmin relevant. Als democraten de discussie aangaan over deze relatie geven we ruimte aan nog meer geradicaliseerde types. Dat lijkt me geen goed idee, omdat wij onze samenleving tegen “lone wolves” niet kunnen verdedigen. Zij moeten door een liefhebbende directe sociale context worden geholpen. Een betrokken familie is daar een zeer geschikt middel voor. Die kan spreeshoots voorkomen. Opiniemakers niet.

Niet links of rechts maar door het hart

Het is niet van belang of de kogel van links of van rechts kwam. De kogel kwam uit de loop van iemand die onterecht meende dat hij het recht heeft iemand te vermoorden. Het politiseren van dit feit verstoort een belangrijker debat. Dat is spijtig, want als wij op een democratische manier verder gaan met het debat over de wijze waarop wij leren samenleven komt het wel goed.

In onze samenleving is geen plaats voor Lee Harvey O., Volkert van der G., Mohammed B., Osama Bin L., Tristan van der V. of Anders B, ongeacht hun motieven. Er is wel, hoeveel moeite we daar als beschaafde mensen ook voor moeten doen, plaats voor Wilders. Hij mag zich net zozeer distantiëren van gewelddadige gekken als ieder ander die zich in het publieke debat mengt.

Dit is een herplaatsing van het blog dat op 27 juli werd geplaatst op http://liberalemedia.nl